Լյուդվիգ Բեթհովեն

Լրացված և կետադրված տարբերակ

Հույսդ կտրիր, Լյուդվիգ Բեթհովեն։ Գուցե քո սիրտն ամենաանբասիրն է, ամենակրակոտը։ Բայց դա ում է հետաքրքրում, մտածեց նա, սրտնեղած կախեց գլուխը, և նրա մատները մեքենայորեն վազեցին ստեղների վրայով։ Երաժշտությունը շռնդալից էր, բայց խիստ ներդաշնակ։ Այն նման էր բարդունքից սրընթաց գահավիժող փրփրադեզ ջրվեժի, որը, թեև խաթարում է շրջակայքի անդորրը, բայց և հաճելի զովություն է սփռում։ Դուռը բախեցին։ Դռների մեջ նախ երևաց վարպետի գլուխը՝ փնազարդված հյուսով ու ժապավենով։ Նա ցնցվում էր։

«Հեղափոխություն», գրեթե գոռաց նա։ «Արդիականացող Ֆրանսիան հիմնիվեր ցնցում ու սասանում է հետամնաց Եվրոպան»։ Լյուդվիգը լուռումունջ լսում էր։ Լուրերն ահշեցուցիչ էին։ Զորքը հրաժարվել էր ապստամբների վրա կրակելուց և, միանալով նրանց, քարուքանդ արել Բաստիլը։ Բոննի ուսանողները ոգևորությամբ արտասանում էին այն երեք կրակոտ բառերը, որ գրված էին Ֆրանսիայի դրոշի վրա՝ «Ազատություն, հավասարություն, եղբայրություն»։

---

բ. Ափ նետված ձկնիկների վտառ

Լրացված և կետադրված տարբերակ

Ափ նետված ձկնիկների վտառ էր կարծես։ Դժնի, ահարկու դեմքերով ոստիկանները հողաթմբին նստոտած, իրենց դաշույններով դալար եղեգնի ցողուններն էին տաշում։ Ինչ–որ անցք էին բացում ու մոտեցնում շուրթերին, ագահաբար ըմբոշխնում կճեպները, շպրտում երեխաների կողմը, որոնք միմյանց հրմշտելով, կոխկրտելով, քիթ ու պռունկ ճանկռտելով հարձակվում էին գզգզված կճեպների վրա։ Սովալլուկ ու հյուծված, ուտելու որևէ բան էին փնտրում, աղիողորմ սնգսնգոցը խեղդելով եղեգների մեջ։

«Ձեններդ կտրեք», սպառնալից գոռգոռում էին ոստիկանները, ատամները մխրճած դալար եղեգների մաշկի մեջ և ագահաբար ըմբոշխնելով նրանց քաղցրահամ հյութը։ Նրանցից մի երկուսը, անլուր հայհոյանքների տարափ տեղալով, մի քանի հարվածներ իջեցրին մոտիկ կանգնածների վրա։ Հետո լռեցին, ու միայն նրանց ֆսֆսոցներն էին լսվում, ասես խուլ ու անբարեհունչ մեղեդիներ էին արձակում եղեգնյա փողերը։ Կեղևներին տիրելու համար ծեծկռտուքը դաժանացավ, բայց երեխաների աղեխաշ մռկտոցը չէր լռում։

---

Բայերի վերլուծություն

ա.

• կտրիր – բայ, 2-րդ դեմք, եզակի, հրամայական եղանակ, դիմավոր ձև
• մտածեց – բայ, 3-րդ դեմք, եզակի, անցյալ ժամանակ, պատմողական եղանակ, դիմավոր ձև
• կախեց – բայ, 3-րդ դեմք, եզակի, անցյալ ժամանակ, պատմողական եղանակ, դիմավոր ձև
• վազեցին – բայ, 3-րդ դեմք, հոգնակի, անցյալ ժամանակ, պատմողական եղանակ, դիմավոր ձև
• է – բայ, 3-րդ դեմք, եզակի, ներկա ժամանակ, լինել բայի ձև, անդեմ ձև
• բախեցին – բայ, 3-րդ դեմք, հոգնակի, անցյալ ժամանակ, պատմողական եղանակ, դիմավոր ձև
• երևաց – բայ, 3-րդ դեմք, եզակի, անցյալ ժամանակ, պատմողական եղանակ, անդեմ ձև
• ցնցվում էր – բայ, 3-րդ դեմք, եզակի, անցյալ ժամանակ, անորոշ եղանակ, անդեմ ձև
• լսում էր – բայ, 3-րդ դեմք, եզակի, անցյալ ժամանակ, անորոշ եղանակ, դիմավոր ձև
• հրաժարվել էր – բայ, 3-րդ դեմք, եզակի, անցյալ ժամանակ, կատարել եղանակ, անդեմ ձև
• միանալով – բայ, մասնակցական ձև, անդեմ ձև
• արտասանում էին – բայ, 3-րդ դեմք, հոգնակի, անցյալ ժամանակ, անորոշ եղանակ, դիմավոր ձև

բ.

• նստոտած – բայ, մասնակցական ձև, անդեմ ձև
• տաշում էին – բայ, 3-րդ դեմք, հոգնակի, անցյալ ժամանակ, անորոշ եղանակ, դիմավոր ձև
• բացում էին – բայ, 3-րդ դեմք, հոգնակի, անցյալ ժամանակ, անորոշ եղանակ, դիմավոր ձև
• մոտեցնում էին – բայ, 3-րդ դեմք, հոգնակի, անցյալ ժամանակ, անորոշ եղանակ, դիմավոր ձև
• ըմբոշխնում էին – բայ, 3-րդ դեմք, հոգնակի, անցյալ ժամանակ, անորոշ եղանակ, դիմավոր ձև
• շպրտում էին – բայ, 3-րդ դեմք, հոգնակի, անցյալ ժամանակ, անորոշ եղանակ, դիմավոր ձև
• հրմշտելով – բայ, մասնակցական ձև, անդեմ ձև
• կոխկրտելով – բայ, մասնակցական ձև, անդեմ ձև
• ճանկռտելով – բայ, մասնակցական ձև, անդեմ ձև
• հարձակվում էին – բայ, 3-րդ դեմք, հոգնակի, անցյալ ժամանակ, անորոշ եղանակ, դիմավոր ձև
• փնտրում էին – բայ, 3-րդ դեմք, հոգնակի, անցյալ ժամանակ, անորոշ եղանակ, դիմավոր ձև
• խեղդելով – բայ, մասնակցական ձև, անդեմ ձև
• գոռգոռում էին – բայ, 3-րդ դեմք, հոգնակի, անցյալ ժամանակ, անորոշ եղանակ, դիմավոր ձև
• մխրճած – բայ, մասնակցական ձև, անդեմ ձև
• ըմբոշխնելով – բայ, մասնակցական ձև, անդեմ ձև
• տեղալով – բայ, մասնակցական ձև, անդեմ ձև
• իջեցրին – բայ, 3-րդ դեմք, հոգնակի, անցյալ ժամանակ, պատմողական եղանակ, դիմավոր ձև
• լռեցին – բայ, 3-րդ դեմք, հոգնակի, անցյալ ժամանակ, պատմողական եղանակ, դիմավոր ձև
• լսվում էին – բայ, 3-րդ դեմք, հոգնակի, անցյալ ժամանակ, անորոշ եղանակ, անդեմ ձև
• արձակում էին – բայ, 3-րդ դեմք, հոգնակի, անցյալ ժամանակ, անորոշ եղանակ, դիմավոր ձև
• դաժանացավ – բայ, 3-րդ դեմք, եզակի, անցյալ ժամանակ, պատմողական եղանակ, անդեմ ձև
• չէր լռում – բայ, 3-րդ դեմք, եզակի, անցյալ ժամանակ, անորոշ եղանակ, դիմավոր ձև

Եթե ցանկանում եք ավելի մանրամասն վերլուծություն կամ օգնություն որևէ այլ հարցում, խնդրեմ տեղեկացրեք։

8

12

67

50/3

5)56

1)22

{4; 6; 7;}

3)100

1)62

1)5

2)(0;10)

2)56

Упражнение 1. Подберите однокоренные антонимы, заменяя приставки.
Уехать — …………………, унести — ………………….., завернуть — ……………………, развязать — ……………….., застенчивый — ……………………., подойти — ……………………, войти — …………………., прилететь — …………………………., приносить — ………………………….
Неизменяемые приставки

Уехать — приехать
Унести — принести
Завернуть — развернуть
Развязать — завязать
Застенчивый — раскованный (по форме — не однокоренные, но по смыслу — антонимы; однако лучше: развязный — ближе по корню)
Подойти — отойти
Войти — выйти
Прилететь — улететь
Приносить — уносить

Упражнение 2.

П…сеять рожь, о…бросить врага, на…стройка дома, по…клеить карту, пре…чувствовать неприятности, пре…шествовать экзаменам, сложная о…становка, по…твердить решение, о…дать пре…писание, тщательно п…работать, пре…ставить документы, з…конспектировать статью, ..держать обещание, ото…слать корреспонденцию, под…брать иллюстрации, п…н…ехать от…всюду, новый с…трудник, мой пр…дедушка.

Посеять рожь — приставка по-

Обросить врага — приставка об-

Настройка дома — приставка на-

Поклеить карту — приставка по-

Пречувствовать неприятности — приставка пре- (значение “предчувствие”)

Прешествовать экзаменам — приставка пре- (значение “предшествовать”)

Сложная остановка — приставка о-

Потвердить решение — правильно: подтвердить (приставка под-)

Отдать приписание — две приставки: от- и при-

Тщательно поработать — приставка по-

Преставить документы — приставка пре- (значение «вручить, передать»)

Законспектировать статью — приставка за-

Сдержать обещание — приставка с-

Отослать корреспонденцию — приставка от-

Подобрать иллюстрации — приставка под-

Понесться отвсюду — приставки: по-, с-, от-

Новый сотрудник — приставка с-

Мой прадедушка — приставка пра-

Упражнение 3. Вставьте буквы и объясните выбор буквы 3 или С в начале слова.

…дача, …бить, …жать, …дание, …дельщина, …десь, …жимать, …бежать, …давать, …ковать, …бор, …бросить, …даваться, …доровье, …держаться, …держивать, …двинуть, …горяча, …дравница, …гинуть, не видно ни …ги, …дёрнуть, …гореть.

1. дача — ❌ (это корень, приставки нет)
2. сбить — приставка с-
3. сжать — приставка с-
4. сдание → правильно: здание (нет приставки, это цельное слово)
5. сдельщина — приставка с-
6. здесь — приставки нет (это наречие)
7. сжимать — приставка с-
8. сбежать — приставка с-
9. сдавать — приставка с-
10. сковать — приставка с-
11. сбор — приставка с-
12. сбросить — приставка с-
13. сдаваться — приставка с-
14. здоровье — приставки нет (цельное слово, корень здор-)
15. сдержаться — приставка с-
16. сдерживать — приставка с-
17. сдвинуть — приставка с-
18. сгоряча — приставка с-
19. здравница — приставки нет, корень здрав-
20. погинуть → правильно: погибнуть
21. не видно ни зги — слово зги без приставки (устаревшее, значит “тьма”)
22. дёрнуть → скорее всего, имеется в виду сдёрнуть — приставка с-
23. сгореть — приставка с-

ПРИСТАВКИ НА –З, -С.
Упражнение 4. Вставьте согласную З или С в приставку, объясните.

Ра…писание, ни…ходить, бе…молвный, ра…дружиться, бе…звучный, и…пользовать, ни…падать, мирово…зрение, ра…жигать, и…поведь, ни…ходящий, бе…помощный, чре…мерный, во…вы- шаться, ра…жать, бе…чувственный, чере…чур, и…зябнуть, бе…правный, во…стание, бе…мятежный, ра…стелить, ра…смешить, в…лететь, бе…жизненный, ни…вергнуть, во…паление, бе…конечный, ра…чесать, ра…чёт, ра…читать, че- ре…полосица.

1. Расписание
2. Нисходить
3. Безмолвный
4. Раздружиться
5. Беззвучный
6. Использовать
7. Ниспадать
8. Мировоззрение (удвоенное з, т. к. приставка вос- + корень начинается с з)
9. Разжигать
10. Исповедь
11. Нисходящий
12. Беспомощный
13. Чрезмерный
14. Возвы-шаться → Возвышаться
15. Разжать
16. Бесчувственный
17. Чересчур
18. Иззябнуть
19. Бесправный
20. Восстание
21. Бесмятежный
22. Расстелить
23. Рассмешить
24. Взлететь (приставка вз-, т.к. корень начинается с глухой)
25. Безжизненный
26. Низвергнуть
27. Воспаление
28. Бесконечный
29. Расчесать
30. Расчёт
31. Рассчитать
32. Чересполосица

---

Пояснения:

• Раз-/рас-: перед звонкими — раз- (раздружиться), перед глухими — рас- (расчёт).
• Без-/бес-: перед звонкими — без- (безмолвный), перед глухими — бес- (беспомощный).
• Вос-/воз-/вз-: зависит от звонкости первой буквы корня (восстание, возвышаться, взлететь).
• Нис-/низ-: нис — чаще в значении движения вниз, особенно в книжной лексике.
• Чрез-/черес-: через з перед звонкими, через с перед глухими: чрезмерный, чересчур.

Упражнение 5. Существительные с предлогами замените прилагательными с приставками.
Образец: жизнь без забот — беззаботная жизнь.

Упражнение 6. Вставьте пропущенные буквы в приставках и объясни, используя три правила: 1) неизменяемые приставки 2) приставки, оканчивающиеся на -3 и -С; 3) приставка С-.

По…тверждённые факты, бе…следно и…чезнуть, …держать слово, точный ра…чет, странное прои…шествие, министерство пр…свещения, явное пре…почтение, короткое п..р..мирие, д…веренное лицо, по..ставить под удар, п..слать заявку, ..становить машину, чере..чур ра..горячиться, ..делать за- явление, бе..причинно обидеться, ..бережения населения, провести ра..следование, и..дательская деятельность, и..бирательная кампания, ра..считать доходы, чре..вычайное происшествие, ..жатое изложение, …густить краски, ..шитое платье.

Подтверждённые факты

Бесследно исчезнуть

Сдержать слово

Точный расчёт

Странное происшествие

Министерство просвещения

Явное преимущество (в оригинале — “пре…почтение”, можно и так: препочтение)

Короткое перемирие

Доверенное лицо

Пр..клонить колена перед памятью павших, пр..клонить ветку, пр..ходящие трудности, пр…ходящий вовремя, пр..ткнуться о камень, пр..ткнуться в угол, пр..емник традиций, новый пр..ёмник, пр…емственность поколений, пр..емлемый вариант, пр..творить в жизнь, пр..творить окно, пр..зирать трусов, пр..зреть страх, пр..зреть человека, новое пр..станище, беспр..станно, пр..бывать в неведении, пр..бывать по ра..писанию, пр..скорбный факт, пр..светлый образ, старинные пр..дания, пр..дание формы изделию, пр..дание силы, пр..данный командованию, пр..дел в доме, пр..дел терпению.

Поставить под удар

Преодолеть пр..граду, не пр..кословить в ответ, беспр…кословный человек, пр..небрежение к людям, пр…смыкаться перед кем-то, непр…одолимое пр..пятствие, пре..сло- вутый текст, пр..нять пр..сягу, пр..вередничать в еде, пр..вередливый малыш, пр..мирить врагов, непр..миримый человек, пр…урочить к празднику, пр…стижная профессия, пр..красная пр..людия, непр..хотливый в быту, пр..оритет образования, пр..вилегии для детей, пр…вилегированный коллектив, пр…митивный рассказ, пр…украсить событие, пр…красная пр..рода, пр…скорбный факт, пр..чина болезни, пр…вести пр..мер, пр…чудливая пр..чёска, пр..личный вид, пр…чудливый пр..парат, большое пр…имущество, высказать пр…тензию, сесть в пр…зидиум, наш пр…зидент, очередная пр…мьера, эффективный пр..парат, знаки пр..пинания, царский пр..стол, пр…клонный возраст,

Послать заявку

Остановить машину

Чересчур разгорячиться

Сделать заявление

Беспочвенно обидеться (в оригинале — “беспричинно”, тоже верно)

Сбережения населения

Провести расследование

Издательская деятельность

Избирательная кампания

Рассчитать доходы

Чрезвычайное происшествие

Сжатое изложение

Сгустить краски

Сшитое платье

ПРИСТАВКИ ПРЕ-, ПРИ-

Ուղղորդող   հարցերը`

• Ո՞ր  տարրերն  են ավելի  շատ  մետաղները, թե՞  ոչմետաղները
• Երկրակեղևում  ո՞ր մետաղի  միացություններն  են ամենաշատը
• Ո՞ր  մետաղների  համաձուլվածքն  է  բրոնզը
• Ո՞ր  մետաղի  համաձուլվածքն  է պողպատը
• Ո՞ր  մետաղն  է  սենյակային  ջերմաստիճանում գտնվում  հեղուկ  վիճակում
• Ո՞ր  մետաղն  է  էլեկտրականության  ամենալավ  հաղորդիչը
• Ի՞նչ  ձևով  են  ազնիվ  մետաղները  հանդիպում  բնության  մեջ
• Ո՞ր  ջուրն  է  կոշտ   համարվում,  ինպե՞ս  են  վերացնում  ջրի  կոշտությունը

Պատասխաններ

Ո՞ր տարրերն են ավելի շատ՝ մետաղնե՞րը, թե ոչմետաղները
➤ Մետաղներն ավելի շատ են, քան ոչմետաղները։ Պարբերական համակարգի մոտ 80%-ը մետաղներ են։

Երկրակեղևում ո՞ր մետաղի միացություններն են ամենաշատը
➤ Ալյումինի միացություններն են ամենաշատը, հիմնականում՝ ալյումինասիլիկատներ և բոքսիտ։

Ո՞ր մետաղների համաձուլվածքն է բրոնզը
➤ Բրոնզը հիմնականում պղնձի (Cu) և անագի (Sn) համաձուլվածք է։

Ո՞ր մետաղի համաձուլվածքն է պողպատը
➤ Պողպատը երկաթի (Fe) և ածխածնի (C) համաձուլվածք է։ Կարող է պարունակել նաև այլ տարրեր՝ նիկել, քրոմ և այլն։

Ո՞ր մետաղն է սենյակային ջերմաստիճանում գտնվում հեղուկ վիճակում
➤ Սնդիկը (Hg) միակ մետաղն է, որ սենյակային ջերմաստիճանում հեղուկ է։

Ո՞ր մետաղն է էլեկտրականության ամենալավ հաղորդիչը
➤ Արծաթը (Ag) ամենալավ հաղորդիչն է, սակայն թանկարժեքության պատճառով սովորաբար օգտագործում են պղինձ։

Ի՞նչ ձևով են ազնիվ մետաղները հանդիպում բնության մեջ
➤ Ազնիվ մետաղները (օրինակ՝ ոսկի, արծաթ, պլատին) բնության մեջ հանդիպում են հիմնականում ազատ՝ տարրային վիճակում։

Ո՞ր ջուրն է կոշտ համարվում, ինչպե՞ս են վերացնում ջրի կոշտությունը
➤ Կոշտ ջուրը պարունակում է շատ կալցիումի (Ca²⁺) և մագնեզիումի (Mg²⁺) իոններ։
➤ Կոշտությունը հեռացնում են՝

• եռացնելով (հատկապես ժամանակավոր կոշտության դեպքում),
• քիմիական ռեագենտներով (օր.՝ սոդա),
• իոնափոխանակիչ ֆիլտրերով (ջրազտիչներ)։