1.Ինչ է ոսպնյակը: Ոսպնյակների ինչ տեսակներ գիտեք:

Ոսպնյակները հիմնականում բաժանվում են երկու մեծ խմբի՝ կախված դրանց ձևից և լույսի ճառագայթների վրա ազդեցությունից․

1. Դրական (կոնվեքս) ոսպնյակներ

• Այս ոսպնյակները կենտրոնում ավելի հաստ են, քան եզրերում։
• Կենտրոնացնում են լույսի ճառագայթները (հավաքող ոսպնյակներ)։
• Օգտագործվում են՝ հեռատեսության ակնոցներում, խոշորացույցներում, տեսախցիկներում, միկրոսկոպներում։

Տեսակներ՝

• Երկկողմանի ուռուցիկ (երկու կողմն էլ ուռուցիկ)
• Հարթ-ուռուցիկ (մի կողմը հարթ, մյուսը՝ ուռուցիկ)
• Ընկույզաձև (մի կողմը ավելի շատ ուռուցիկ, մյուսը՝ քիչ)

2. Որ ուղիղն են անվանում ոսպնյակի գլխավոր օպտիկական առանցք:

Ոսպնյակի գլխավոր օպտիկական առանցք են անվանում այն ուղիղը, որը անցնում է ոսպնյակի երկու կենտրոնների (կորության կենտրոնների) կամ՝ առավել պարզ՝ օպտիկական կենտրոնով և երկու կոր մակերեսների կենտրոններով։

Պարզ ձևակերպմամբ․

👉 Գլխավոր օպտիկական առանցքը ուղիղ գիծ է, որը անցնում է ոսպնյակի միջով և ուղղված է այնպես, որ սիմետրիկ է ոսպնյակի կառուցվածքի նկատմամբ։

3. Որ ոսպնյակներն են կոչվում ուռուցիկ. և որ ոսպնյակները՝ գոգավոր:

Ուռուցիկ (կոնվեքս) ոսպնյակներ — այն ոսպնյակներն են, որոնք
կենտրոնում ավելի հաստ են, քան եզրերում։
Այս ոսպնյակները հավաքում են լույսի ճառագայթները՝ բերելով դրանք մեկ կետի (կենտրոնացնում են)։

📌 Օրինակ՝ օգտագործվում են՝

• հեռատեսության ակնոցներում,
• խոշորացույցներում,
• միկրոսկոպներում։

---

🔹 Գոգավոր (կոնկավ) ոսպնյակներ — այն ոսպնյակներն են, որոնք
եզրերում ավելի հաստ են, քան կենտրոնում։
Այս ոսպնյակները ցրում են լույսի ճառագայթները՝ շեղելով դրանք տարբեր ուղղություններով։

📌 Օրինակ՝ օգտագործվում են՝

• կարճատեսության ակնոցներում,
• որոշ լազերային և օպտիկական սարքերում։

4. Ինչ է բարկ ոսպնյակը: Որ կետն են անվանում ոսպնյակի օպտիկական կենտրոն: Ինչ հատկությամբ է այն օժտված:

Բարկ ոսպնյակ են անվանում ուռուցիկ (կոնվեքս) ոսպնյակը, քանի որ այն բարկացնում է լույսի ճառագայթները, այսինքն՝ կենտրոնացնում է ճառագայթները մի կետի վրա։
Այդ պատճառով այն երբեմն անվանում են նաև հավաքող ոսպնյակ։

📌 Օրինակ՝ եթե արևի լույսն անցկացնել բարկ ոսպնյակի միջով, այն կարող է հավաքել լույսը մի կետի ու նույնիսկ այրել թուղթը։

---

🔹 Ո՞ր կետն է կոչվում ոսպնյակի օպտիկական կենտրոն

Օպտիկական կենտրոնը ոսպնյակի այն կենտրոնական կետն է, որը գտնվում է ոսպնյակի ներսում՝
երկու կոր մակերեսների միջև (մոտավորապես միջինում)։

5. Ինչով են իրարից տարբերվում հավաքող և ցրող ոսպնյակները:

Ուռուցիկ (հավաքող) ոսպնյակը կենտրոնացնում է լույսը → 🔥 կարող է նույնիսկ այրել թուղթ։

Գոգավոր (ցրող) ոսպնյակը տարածում է լույսը տարբեր կողմեր։

6. Որ կետն է կոչվում հավաքող ոսպնյակի կիզակետ: Իսկ ցրող ոսպնյակի կեղծ կիզակետ?

Հավաքող (ուռուցիկ) ոսպնյակի կիզակետը (ֆոկուսային կետ) այն իրական կետն է, որտեղ
զուգահեռ ընկնող լույսի ճառագայթները՝
անցնելով ոսպնյակի միջով, հավաքվում են մի կետի վրա։

📌 Այս կետը գտնվում է գլխավոր օպտիկական առանցքի վրա, որոշակի հեռավորությամբ՝
ոսպնյակի կենտրոնից։

Սա է իրական կիզակետը, որովհետև ճառագայթները իրականում անցնում են այդ կետով։

7. Ինչ է ոսպնյակի կիզակետային հեռավորությունը: Ինչով են տարբերվում հավաքող և ցրող ոսպնյակների կիզակետային հեռավորությունները:

Հավաքող ոսպնյակում՝
լույսի ճառագայթները իրականում հավաքվում են,
այնպես որ կիզակետային հեռավորությունը լինում է դրական։

🔹 Ցրող ոսպնյակում՝
ճառագայթները ցրվում են, և միայն նրանց երկարացումները են հատվում երևակայական կետում։
Այդ պատճառով կիզակետային հեռավորությունը լինում է բացասական։

8. Որ մեծությունն է կոչվում ոսպնյակի օպտիկական ուժ: Ինչ միավորով է այն արտահայտվում, և ինչպես է արտահայտվում այդ միավորը:

Ոսպնյակի օպտիկական ուժը այն ֆիզիկական մեծությունն է,
որն արտահայտում է՝ ** որքան ուժեղ է ոսպնյակը շեղում լույսի ճառագայթները**։

Այն համեմատ inversely է կապված կիզակետային հեռավորության հետ։

---

📌 Օպտիկական ուժի բանաձևը`

D=1f\boxed{D = \frac{1}{f}}D=f1​​

📍 Որտեղ՝

• DDD — ոսպնյակի օպտիկական ուժը
• fff — կիզակետային հեռավորությունը մետրերով (մ)

Կարևոր է՝ fff-ը միշտ չափում ենք մետրերով, ոչ թե սանտիմետրերով։

9. Առարկայի բարձրությունը 70 սմ է, իսկ նրա պատկերի բարձրությունը 52 սմ: Որքա՞ն է ոսպնյակի գծային խոշորացումը:

Ոսպնյակի գծային խոշորացումը ≈ 0.74

🔹 Քանի որ K<1K < 1K<1, նշանակում է՝
պատկերը փոքրացված է՝ համեմատած առարկայի հետ։

Ցանկանո՞ւմ ես հիմա խնդիրներ՝ մեծացված պատկերով, կամ տես՝ ինչպես է խոշորացումը կապված տարածական հեռավորությունների հետ։

10.Որքա՞ն է 0.8 մետր բարձրությամբ առարկայի պատկերի բարձրությունը, եթե ոսպնյակի գծային խոշորացումը 2.5 է: Պատասխանը գրել տասնորդականի ճշտությամբ:

1)3)10³

2)2)

3)2)60

4)3)9

5)16:4=4 1)4

6)3)4,5,3

8)2)

9)3)

10)1)

Հայ արվեստի գործիչներից շատերն ունեն մեծ նշանակություն, և նրանց անունները տարբեր ոլորտներում հայտնի են։ Ահա մի քանիսը՝ ըստ տարբեր արվեստների ոլորտների։

1. Հովհաննես Shiraz – Խորհրդային և հայկական պոեզիայի հայտնի ներկայացուցիչներից մեկը։
2. Արարատյան Վարդգես – Հայ գեղանկարիչ, դասական հայկական գեղանկարչության ներկայացուցիչ։
3. Տիգրան Մանասյան – Հայ երաժիշտ, դիրիժոր, կոմպոզիտոր։
4. Աշոտ Գևորգյան – Հայ գեղանկարիչ, որն անդրադարձել է ավանդական հայկական թեմաներին։
5. Սերգեյ Փարաջանով – Հայ կինոռեժիսոր, ով հայտնի է իր «Սայաթ-Նովա» և «Անհայտ անցյալ» ֆիլմերով։
6. Սիլվա Համբարձումյան – Հայ դերասանուհի, կինոյի և թատրոնի հայտնի ներկայացուցիչ։

Հայ արվեստի գործիչները մեծ ազդեցություն են թողել համաշխարհային մշակույթի վրա՝ ստեղծելով բացառիկ գեղանկարչություն, երաժշտություն, գրականություն, թատրոն և կինո։ Ահա մի քանի նշանավոր հայ արվեստագետներ՝ տարբեր ոլորտներից․

Գեղանկարչություն

• Մարտիրոս Սարյան (1880–1972) – Հայկական մոդեռնիստական գեղանկարչության հիմնադիրներից մեկը, որի վառ գույներն ու ազգային մոտիվները դարձել են հայկական արվեստի խորհրդանիշ։
• Հակոբ Հովնաթանյան (1806–1881) – Հայկական դասական դիմանկարչության վարպետ, որին անվանում էին «Կովկասի Ռաֆայել»։

Գրականություն

• Հովհաննես Թումանյան (1869–1923) – Հայկական գրականության ամենահայտնի դասականներից մեկը, որը գրել է պոեմներ, հեքիաթներ, պատմվածքներ։
• Ավետիք Իսահակյան (1875–1957) – Նրբագեղ և խորիմաստ քնարերգության հեղինակ, որը թողել է մեծ ժառանգություն։

Երաժշտություն

• Կոմիտաս (1869–1935) – Հայկական դասական երաժշտության հիմնադիրը, որը հավաքել և մշակել է հայկական ժողովրդական երգեր։
• Արամ Խաչատրյան (1903–1978) – Աշխարհահռչակ կոմպոզիտոր, որի «Սուսերով պարը» միջազգային ճանաչում ունի։

Թատրոն և Կինո

• Վահրամ Փափազյան (1888–1968) – Հայ մեծ դերասան, որը մեծ ճանաչում է վայելել միջազգային բեմերում։
• Սերգեյ Փարաջանով (1924–1990) – Խորհրդային կինոյի լեգենդար ռեժիսոր, որի «Նռան գույնը» համարվում է արվեստի գլուխգործոց։

Մարտիրոս Սարյանը մեծանուն հայ նկարիչ էր, ով ծնվել է 1880 թ․ Նոր Նախիջևանում (Ռուսաստան)։ Նա սովորել է Մոսկվայի Գեղարվեստի ուսումնարանում և իր ստեղծագործությամբ մեծ ներդրում է ունեցել հայկական ազգային գեղանկարչության զարգացման գործում։

Նրա աշխատանքները աչքի են ընկնում վառ գույներով և արևոտ տրամադրությամբ, որոնք արտացոլում են հայկական բնաշխարհի գեղեցկությունը։ Սարյանը նաև երկար տարիներ ղեկավարել է Հայաստանի ազգային պատկերասրահը։

Հայտնի նկարներ

• «Իմ տունը»,
• «Հայաստան» (պատկերաշար),
• «Արարատը»,
• «Երազ»։

---

ԱՐԱՄ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ (1903–1978)

Արամ Խաչատրյանը 20-րդ դարի ամենանշանավոր կոմպոզիտորներից է, ով ծնվել է 1903 թ․ Թբիլիսիում։ Նա սովորել է Մոսկվայի կոնսերվատորիայում և ստեղծել է աշխարհահռչակ սիմֆոնիաներ, բալետներ ու կինոերաժշտություն։

Խաչատրյանը միջազգային ճանաչում ձեռք բերեց հատկապես իր բալետներով, որոնցից ամենահայտնին «Գայանե»-ն է, որի «Սուսերով պարը» դարձել է համաշխարհային երաժշտության խորհրդանիշ։

Հայտնի ստեղծագործություններ

• «Սուսերով պարը»,
• «Գայանե» բալետ,
• «Սպարտակ» բալետ,
• Դաշնամուրի կոնցերտ։

---

ՍԵՐԳԵՅ ՓԱՐԱՋԱՆՈՎ (1924–1990)

Սերգեյ Փարաջանովը 20-րդ դարի կինոյի մեծագույն ռեժիսորներից է։ Նա ծնվել է 1924 թ․ Թբիլիսիում և սկզբում աշխատել որպես դասական ռեժիսոր, սակայն հետագայում գտել է իր յուրօրինակ կինոլեզուն։

Փարաջանովի գլուխգործոցը «Նռան գույնը» (1969) ֆիլմն է, որը հայ գրող Սայաթ-Նովայի կյանքի մասին է։ Ֆիլմը աչքի է ընկնում սիմվոլիզմով, գեղագիտական բացառիկությամբ և նորարարական ռեժիսուրայով։ Խորհրդային իշխանությունները ճնշել են նրան՝ նրան բանտարկելով մի քանի անգամ, սակայն նրա արվեստն ապացուցել է իր հավերժական արժեքը։

Հայտնի ֆիլմեր

• «Նռան գույնը» (1969),
• «Մոռացված նախնիների ստվերները» (1965),
• «Լեգենդ Սուրամի բերդի մասին» (1984)։

1)3)1008

2)1)12

3)3)0,56

4)4)1-4

5)1)4,5

6)4

7)3)(9a⁴)²

8)2)

9)1)

10)3)-15

11)2)

12)x=-5

13)4)-10,5