Ուղղորդող հարցեր.
*1- Ինչո՞ւ են 7- րդ խմբի գլխավոր ենթախմբի տարրերին անվանում
«հալոգեններ», ո՞ր տարրերն են դրանք, բնութագրեք այդ տարրերը. գրեք նրանց:
Հալոգենները քիմիական տարրերի խումբ են, որոնք գտնվում են պարբերական աղյուսակի VIIA խմբում։ Հալոգենների խմբի տարրերն են՝
- Ֆտոր (F)
- Քլոր (Cl)
- Բրոմ (Br)
- Իոդ (I)
- Ատոմ (At) (Աստատինը՝ րադիոակտիվ տարր է)
- Տենեսին (Ts) (բառավորած, բայց դեռ այնքան ուսումնասիրված չէ)
ատոմների բաղադրությունը և էլեկտրոնային, թաղանթի կառուցնածքը:
Ատոմը բաղկացած է երեք տեսակի բազային մասնիկներից՝
- Փորոններ (Պրոտոններ)
- Ներկայություն: Փորոնները դրական լիցքավորված մասնիկներ են։
- Որտեղ են գտնվում: Նրանք գտնվում են ատոմի միջուկում։
- Մասնիկի զանգվածը: Այն մեծ մոտությամբ համընկնում է միջուկի զանգվածի հետ։
*2- Հալոգենները ինչպիսի՞ միացությունների ձևով են տարածված բնության մեջ, գրեք :
. Օրգանական հալոգենային միացություններ
Հալոգենները հաճախ հանդիպում են օրգանական միացություններում, որտեղ նրանք կվկայեն տարբեր օրգանական խումբներով։
- Քլորացված հերձաններ (օրինակ՝ դիքլորադիպենիլտրիֆլորիդ)։ Քլորն օգտագործվում է տարբեր անօրգանական կամ օրգանական նյութերի կայունությունը բարձրացնելու համար։
օրինակներ…
*3- Թվարկեք հալոգեն պարզ նյութերի ֆիզիկաքիմիական հատկությունները
Հալոգենները, որպես պարզ նյութեր, ունեն որոշակի ֆիզիկաքիմիական հատկություններ, որոնք հուշում են նրանց ռեակտիվ բնույթը և կարողությունների մասին միանալ տարբեր տարրերի հետ։ Հալոգենների ֆիզիկաքիմիական հիմնական հատկությունները ներկայացվում են ստորև՝
1. Ռեակտիվություն
- Հալոգենները բարձր ռեակտիվություն ունեն, քանի որ նրանք ունեն մի էլեկտրոն, որը հեշտությամբ կարող են վերցնել՝ դառնալով բացասական լիցքավորված (հալոգենային իոն)։ Սա նրանց թույլ է տալիս հեշտությամբ միանալ այլ տարրերի հետ, հատկապես մետաղների հետ՝ առաջացնելով աղեր։
*4- Ինչո՞ւ են հալոգենները համարվում կենսական տարրեր, թվարկեք
Հալոգենները համարվում են կենսական տարրեր, քանի որ նրանք ունեն կարևոր դեր բազմաթիվ կենսաբառարանական գործընթացներում և անհրաժեշտ են կյանքի պահպանման համար։ Ահա թե ինչու են հալոգենները կենսական տարրեր՝
1. Ֆտոր (F)
- Կենսաբառարանական դեր. Ֆտորը կարևոր է ոսկրերի և ատամների առողջության համար։ Այն մասնակցում է ֆտորիդի (F⁻) իոնի ձևավորմանը, որը մոբիլիզացնում է կալցիումը և ամրացնում է ատամները և ոսկրերը։ Ֆտորի պակասը կարող է հանգեցնել ատամների փչացման (վիշկոյին)։
աստիճան է ցուցաբերում քլորը միացություններում, գրեք օրինակներ…
Քլորն, որպես հալոգեն, կարող է տարբեր օքսիդացման աստիճաններ ցուցաբերել տարբեր միացություններում։ Ահա քլորի ամենատարածված օքսիդացման աստիճանները և դրանց օրինակները.
1. Օքսիդացման աստիճան -1 (Քլորիդի իոն, Cl⁻)
- Այս օքսիդացման աստիճանը ամենահաճախ հանդիպողն է։ Քլորը որպես բացասական լիցքավորված իոն է հանդիպում շատ միացություններում։
- Օրինակներ՝
- Նատրիումի քլորիդ (NaCl) — սեղանի աղ։
- Կալիումի քլորիդ (KCl) — օգտագործվում է աղի նյութի ու դեղագործական ոլորտում։
*6- Որտե՞ղ են կիրառում քլորը և նրա միացությունները
Քլորը և նրա միացությունները լայնորեն կիրառվում են տարբեր ոլորտներում, քանի որ դրանք ունեն տարբեր օգտակար հատկություններ։ Ահա քլորի և նրա միացությունների հիմնական կիրառությունները.
1. Քլոր՝ ջրի մաքրման համար
- Քլորը լայնորեն օգտագործվում է ջրի մաքրում։ Այն օգտագործվում է որպես ախտահանիչ, քանի որ ունակ է սպանել մանրէներն ու վարակները։ Քլորի ախտահանող հատկությունները հատկապես կարևոր են խմելու ջրի մաքրման և լողավազանների ջրի ախտահանման համար։
*7- Որտե՞ղ են կիրառում աղաթթուն և նրա աղերը,
ի՞նչ է ժավելաջուրը…, ի՞նչ է քլորակիրը…
1. Ժավելաջուր (Նատրիումի հիպոխլորիտ)
Ժավելաջուր (NaClO) կամ նատրիումի հիպոխլորիտ՝ քիմիական միացություն, որը հաճախ օգտագործվում է որպես ախտահանիչ նյութ։ Ժավելաջուրը, որն ունի ախտահանող և սպիտակեցնող հատկություններ, լայնորեն կիրառվում է ջրի մաքրման, լողավազանների ջրի ախտահանման, ինչպես նաև որպես սպիտակեցնող նյութ քիմիական և մաքրման արդյունաբերություններում։
- Ֆիզիկաքիմիական հատկություններ. Ժավելաջուրը սովորաբար հանդիսանում է հեղուկ, որի գույնը կարող է լինել բաց կապույտ կամ կանաչավուն։ Այն հոտ ունի՝ ինչպես կլորած կամ տիպիկ ծխի հոտ։
*8- Կարելի՞ է խմելու ջուրը ախտահանել քլորով, պատասխանը հիմնավորեք…
Այո, խմելու ջուրը կարելի է ախտահանել քլորով, և դա շատ հաճախ կիրառվող մեթոդ է ջրի մաքրման և ախտահանման համար։ Քլորը ունի շատ արդյունավետ ախտահանող հատկություններ, որոնք թույլ են տալիս սպանել ջրում եղած մանրէները, բակտերիաները, վիրուսները և փարազիտները, որոնցից շատերը կարող են մարդու առողջությանը վնասակար լինել։
Քլորով ջրի ախտահանման հիմնավորումը՝
- Քլորի ախտահանող հատկությունները
Քլորը ջրում լուծվելով, հիմնականում առաջացնում է հիպոխլորիտ (ClO⁻) և հիպոխլորային թթու (HOCl), որոնք ունակ են խանգարել մանրէների ու վարակների բազմանմանը՝ քայքայելով նրանց բջջային պատերը և խոչընդոտելով բջջաբառարանական գործընթացներին։ Դրա շնորհիվ քլորն ունի ուժեղ հակաբակտերիալ և հակավիրուսային
*9- Աղաթթվի ո՞ր աղի 0.9%-֊անոց ջրային լուծույթն է կոչվում «ֆիզիոլոգիական
Աղաթթվի 0.9%-անոց ջրային լուծույթը կոչվում է «ֆիզիոլոգիական լուծույթ»։ Դա նատրիումի քլորիդի (NaCl)՝ 0.9%-անոց լուծույթն է (բառացիորեն, 0.9 գ NaCl 100 միլիլիտր ջրի մեջ), որը համարվում է ֆիզիոլոգիական լուծույթ՝ օգտագործվող բժշկության մեջ:
Նատրիումի քլորիդի 0.9%-անոց լուծույթը կոչվում է ֆիզիոլոգիական, քանի որ դրա օսմոսային ճնշումը և գերազանցության համամասնությունը մոտ են մարդու արյան պլազմային օսմոսային ճնշմանը։ Այս լուծույթը նման է մարմնի հեղուկներին, հատկապես արյան պլազմայինում գտնվող հեղուկներին, ուստի այն անվտանգ է ներծծելու համար։
լուծույթ»: Կատարեք հաշվարկ. 1 կգ ֆիզիոլոգիական լուծույթ պատրաստելու համար
քանի՞ գրամ աղ և ջուր պետք է վերցնել:
Դասագրքից սովորել էջ 41-ից 59-ը և կատարել 46, 51, 55, 58 էջերի առաջադրանքները:
Հաշվարկային-լաբորատոր փորձեր՝ <<Աղաթթվի քիմիական հատկությունները>>
Փորձ 1. Հայտանյութերի ( մեթիլնարնջագույն, լակմուս, ֆենոլֆտալեին) գույնի փոփոխությունը թթվային միջավայրում:
Փորձ 2. Ցինկի քլորիդի ստացումը`տեղակալման ռեակցիայի օգնությամբ` ցինկի և աղաթթվի փոխազդեցությամբ: Գրեք Ձեր կողմից իրականացրած ռեակցիայի հավասարումը և որոշեք. ա) ռեակցիայի հետևանքով ստացված աղի զանգվածը (գ)
բ) անջատված ջրածնի ծավալը ( լ, ն.պ. ),եթե փորձի համար վերցրել եք m գ մետաղ:
Փորձ 3. Իրականացրեք չեզոքացման ռեակցիա նատրիումի հիդրօքսիդի և աղաթթվի միջև: Գրեք համապատասխան ռեակցիայի հավասարումը, որոշեք ռեակցիայի հետևանքով ստացված աղի՝ նատրիումի քլորիդի զանգվածը (գ), եթե փորձի համար օգտագործել եք նատրիումի հիդրօքսիդի 10 գ 10%-անոց լուծույթ:
Փորձ 4. Իրականացրեք փոխանակման ռեակցիա նատրիումի հիդրոկարբոնատի(խմելու սոդա) և աղաթթվի միջև, գրեք ընթացող ռեակցիայի հավասարումը, հաշվեք ռեակցիան իրականացնելու համար անհրաժեշտ նատրիումի հիդրոկարբոնատի զանգվածը, որպեսզի ռեակցիայի հետևանքով անջատվի 0,05 մոլ ածխաթթու գազ:
Արտավազդ Մկրտչյան 10 դասարան 