Ամփոփիչ հանձնարարություն՝

1․Նկարագրել ին՞չ է գենոտիպը, ֆենոտիպը, դոմինատ և ռեցեսիվ գեները,բերել  օրինակներ։
1. Գենոտիպ

Գենոտիպը օրգանիզմի գենետիկական նյութի ամբողջությունն է, որը ստացվում է ծնողներից։ Այն պարունակում է բոլոր գեներն ու ալելները, որոնք որոշում են օրգանիզմի ժառանգական հատկությունները։

Օրինակ՝ մարդու արյան խմբի համար պատասխանատու գեների համակցությունը (A, B, O) կազմում է գենոտիպը։ Եթե մարդն ունի գեներ IAIB, ապա նրա գենոտիպը կոդավորում է AB արյան խումբ։

2. Ֆենոտիպ

Ֆենոտիպը օրգանիզմի արտաքին կամ ներքին հատկանիշների ամբողջությունն է, որը ձևավորվում է գենոտիպի և շրջակա միջավայրի ազդեցության արդյունքում։

Օրինակ՝ մարդու աչքերի գույնը, մազերի տեսակը, բույսերի բարձրությունը, կենդանիների մորթու գույնը։

3. Դոմինանտ գեներ

Դոմինանտ գեները գենետիկական հատկություններն արտահայտող ավելի ուժեղ գեներն են, որոնք ճնշում են ռեցեսիվ (թույլ) գեների ազդեցությունը։ Դրանք նշվում են մեծատառով (A, B, D):

Օրինակ՝

• Դարչնագույն աչքերի գենը (B) դոմինանտ է կապույտ աչքերի գենի (b) նկատմամբ։ Եթե մարդն ունի BB կամ Bb գենոտիպ, ապա նրա աչքերը կլինեն դարչնագույն։
• Բարձր հասակը (T) դոմինանտ է ցածր հասակի (t) նկատմամբ։ Եթե բույսն ունի TT կամ Tt, այն կլինի բարձր։

4. Ռեցեսիվ գեներ

Ռեցեսիվ գեները թույլ գեներ են, որոնք արտահայտվում են միայն այն դեպքում, երբ առկա են զույգի երկու օրինակները (հոմոզիգոտ վիճակում՝ aa, bb, tt):

Օրինակ՝

Ցածր հասակի գենը (t) ռեցեսիվ է, ուստի բույսը կլինի ցածր, եթե նրա գենոտիպը tt է։

Կապույտ աչքերի գենը (b) ռեցեսիվ է, ուստի աչքերը կլինեն կապույտ միայն bb գենոտիպի դեպքում։

2․Նկարագրել ժառանգականության և փոփոխականության դերը օրգանիզմների զարգացման պրոցեսում և էվոլյուցիայում։

Ժառանգականություն

Ժառանգականությունը օրգանիզմների հատկությունն է, որի միջոցով նրանք ծնողներից ստանում են գենետիկական տեղեկատվություն և փոխանցում այն իրենց սերունդներին։

Դերը զարգացման մեջ

• Ապահովում է օրգանիզմների նմանությունը իրենց նախնիների հետ։
• Երեխաները ստանում են իրենց ծնողների հատկանիշները (օրինակ՝ մազերի գույն, աչքերի գույն, մկանային կառուցվածք)։
• Պահպանում է տեսակային առանձնահատկությունները, ինչը թույլ է տալիս սերունդներին պահպանել իրենց կենսաբանական գործառույթները։

Դերը էվոլյուցիայի մեջ

• Օգնում է տեսակներին պահպանել և փոխանցել հաջողված գենետիկական հատկանիշները։
• Առանց ժառանգականության չէր լինի բնական ընտրություն, քանի որ բարենպաստ փոփոխությունները չէին կարող փոխանցվել հաջորդ սերունդներին։