1.3)3և4

2.3)3⅗

3.2)8

4.2)9

5.2)⅔

6.2)x=b_2a

7.1)5xy

8.4)2

9,4)-2x²-5x³+7⁴

10.1)x²-6x+8<0

11.2)62,5

12.1)

13.3)

14.3)

15.4)

16.1)

17.3)

18.4)(1,4)

Հայրիկը շատ հոգատար էր տասը երեխաներից ամեն մեկի հանդեպ: Երբ մեկը հիվանդանում էր` մոտենում էր գրկում, գուրգուրում, տաքությունն իմանում, հետո հարցնում. «Սիրուն ջան, ի՞նչ ես ուզում որ բերեմ…»: Երբ ասում էինք` ոչինչ, բացականչում էր. «Պա´հ, էդ ինչ դժվար բան ուզեցիր. ես ոչինչը ո՞րտեղից գտնեմ…»:
Գնում էր և վերադարձին հետը բերում էր նարինջ, Գանձակի խաղող կամ խնձոր: Սովորաբար դա ձմեռն էր լինում, երբ հիվանդանում էինք անգինայով: Իսկ առհասարակ, քիչ էինք հիվանդանում:
***
Մարդու զարգացման գործում ընթերցանությանը, ինքնակրթությանը, զրույցին, անձնական շփումներին ավելի մեծ տեղ էր տալիս, քան դպրոցին:  Հաճախ էր ասում. «Մեր տունը ձեզ համալսարան»: Եվ իրոք, մեր տունը մի համալսարան էր հայրիկի ճոխ գրադարանով, նշանավոր հյուրերով, իմաստուն զրույցներով, ժամանակի իրականության հետ ունեցած լայն շփումներով: Շատ էր ուզում, որ երեխաները դառնան նուրբ և ազնիվ ճաշակի տեր մարդիկ:
Ասում էր.-Ամենից շատ ինձ մարդու անճաշակ լինելն է բարկացնում: Ամենագլխավորը կյանքում` ճաշակն է: Ճաշակը կյանքի բույրն է:

Անց կացա՜ն…
Օրերս թըռան, ա՜նց կացա՜ն.
Ախ ու վախով, դարդերով
Սիրտըս կերա՜ն, ա՜նց կացա՜ն:

* * *
Վերջացա՜վ…
Կյանքս մաշվեց, վերջացա՜վ.
Ինչ հույս արի` փուչ էլավ,
Ինչ խնդություն` վերջը ցա՜վ:

1890
—————————————————-

* * *
Հիմա բացե՜լ են հանդես
Երգիչները իմ անտես.
Ջա՜ն, հայրենի ծղրիդներ,
Ո՞վ է լսում հիմի ձեզ:

* * *

Ե՛տ չեկա՜վ…
Գնա՜ց, գնա՜ց, ետ չեկավ,
Անկուշտ մահին, սև հողին
Գերի մնաց, ե՜տ չեկավ:

1.Արեգ Թումանյանի «գողությունը»

Արեգ Թումանյանի «գողությունը» թերևս մի առավել հետաքրքիր ստեղծագործություն է, որի մեջ արտացոլվում է սուր սոցիալական քննադատություն։ Այս ստեղծագործությունը մի պատմություն է ներկայացնում, որտեղ պարզվում է, թե ինչպես մի մարդ փորձում է գտնել արդարություն իր կյանքում, երբ գողություն է տեղի ունենում։ Գրքում խոսվում է բարոյականության, արժեքների և անձի խղճի մասին, երբ մի մասնավոր գործողություն ազդեցություն է ունենում անձի և հասարակության վրա։

2. Ավետիք Իսահակյանի անհանգստությունը

Ավետիք Իսահակյանի «Անհանգստությունը» ստեղծագործությունը վերաբերում է նրա հոգևոր ներաշխարհի և մարդու էության, նրա ներքին անհանգստությունների մասին։ Իսահակյանը հաճախ իր ստեղծագործություններում անդրադառնում է կյանքի անորոշությանը, մղումներին և անհանգստություններին, որոնք մարդը հաղթահարում է կամ փորձում հասկանալ։

«Անհանգստությունը» առանձնանում է իր խորությամբ, որտեղ հեղինակը քննարկում է մարդու էությունը, նրա ներսում տիրող անպայմանության, վախերի և կյանքի անորոշության զգացողությունները։ Գրքում զգացվում է բնության և մարդու հարաբերությունների քննումը՝ ինչքան էլ անհանգստությունն ու իրողությունները ազդեն մարդուն, նրա հոգևոր աշխարհի վրա։

3. Թումանյանի սրտի տեղաշարժը

Թումանյանի «Սրտի տեղաշարժը» ստեղծագործությունը ստեղծվել է որպես ներշնչված մի շարք մտածումների ու ինքնաքննության արդյունք։ Պատմվածքում Թումանյանը փորձում է պատկերել սրտի ու հոգու վիճակը, երբ մարդը փորձում է իր ներսում գտնել հարմոնիա ու հավասարակշռություն՝ կյանքի բարդությունների և խառնաշփոթության մեջ։

Այս ստեղծագործությունը նույնպես անդրադառնում է այն թեմաներին, ինչպիսիք են մարդու խորին, անձնական աշխարհը, ներքին խառնաշփոթը, սրտի ու մտքերի «տեղաշարժը», որը հաճախ բացատրվում է որպես հուզական անկայունություն կամ հոգեկան խառնաշփոթ։

Թումանյանը այստեղ չնայած ներքին պայքարի պատկերներին, մշտապես մնում է այնպիսի մի հեղինակ, ով գտնում է բաներ, որոնք գուցե թե հուշում են կյանքի մեծ արժեքները՝ նույնիսկ հակասական, բարդ պահերին։

4. Ի կատար ածված կամքը

«Ի կատար ածված կամքը» թումանյանական ստեղծագործություն է, որը կենտրոնացած է մարդու կամքի ու նրա կատարած գործողությունների միջև կապի վրա։ Պատմվածքում Թումանյանը ներկայացնում է այնպիսի կերպարներ, որոնք կռվում են իրենց ներսում՝ ստուգելու, թե ինչպիսի ազդեցություն ունեն նրանց որոշումները ու գործողությունները՝ կապված իրենց կամքի ուժի հետ։

«Ի կատար ածված կամքը» շատ հստակ հարցադրում է անում մարդու ընտրությունների, դրանց հետևանքների և այդ ընտրությունների խաչմերուկներում խեղճացող հոգու մասին։ Թումանյանն այստեղ ցանկանում է ցույց տալ, որ երբ մարդն իրականացնում է իր կամքը՝ առանց նախապես մտածելու կամ գիտակցելու դրա հետևանքները, երբեմն այդ գործողությունները կարող են բերել անհանգստության, վրդովմունքների կամ նույնիսկ ցավի։

Թումանյանը փորձում է նաև անդրադառնալ մարդկային անկեղծության և էթիկական հարցերին՝ բերելով այն մտավարժությունը, թե ինչպես մարդը պետք է իր կամքը «համակարգի» և հասկանա, թե որն է իսկապես ճիշտ կամ դրական որոշումը։

Ամփոփիչ հանձնարարություն՝

1․Նկարագրել ին՞չ է գենոտիպը, ֆենոտիպը, դոմինատ և ռեցեսիվ գեները,բերել  օրինակներ։
1. Գենոտիպ

Գենոտիպը օրգանիզմի գենետիկական նյութի ամբողջությունն է, որը ստացվում է ծնողներից։ Այն պարունակում է բոլոր գեներն ու ալելները, որոնք որոշում են օրգանիզմի ժառանգական հատկությունները։

Օրինակ՝ մարդու արյան խմբի համար պատասխանատու գեների համակցությունը (A, B, O) կազմում է գենոտիպը։ Եթե մարդն ունի գեներ IAIB, ապա նրա գենոտիպը կոդավորում է AB արյան խումբ։

2. Ֆենոտիպ

Ֆենոտիպը օրգանիզմի արտաքին կամ ներքին հատկանիշների ամբողջությունն է, որը ձևավորվում է գենոտիպի և շրջակա միջավայրի ազդեցության արդյունքում։

Օրինակ՝ մարդու աչքերի գույնը, մազերի տեսակը, բույսերի բարձրությունը, կենդանիների մորթու գույնը։

3. Դոմինանտ գեներ

Դոմինանտ գեները գենետիկական հատկություններն արտահայտող ավելի ուժեղ գեներն են, որոնք ճնշում են ռեցեսիվ (թույլ) գեների ազդեցությունը։ Դրանք նշվում են մեծատառով (A, B, D):

Օրինակ՝

• Դարչնագույն աչքերի գենը (B) դոմինանտ է կապույտ աչքերի գենի (b) նկատմամբ։ Եթե մարդն ունի BB կամ Bb գենոտիպ, ապա նրա աչքերը կլինեն դարչնագույն։
• Բարձր հասակը (T) դոմինանտ է ցածր հասակի (t) նկատմամբ։ Եթե բույսն ունի TT կամ Tt, այն կլինի բարձր։

4. Ռեցեսիվ գեներ

Ռեցեսիվ գեները թույլ գեներ են, որոնք արտահայտվում են միայն այն դեպքում, երբ առկա են զույգի երկու օրինակները (հոմոզիգոտ վիճակում՝ aa, bb, tt):

Օրինակ՝

Ցածր հասակի գենը (t) ռեցեսիվ է, ուստի բույսը կլինի ցածր, եթե նրա գենոտիպը tt է։

Կապույտ աչքերի գենը (b) ռեցեսիվ է, ուստի աչքերը կլինեն կապույտ միայն bb գենոտիպի դեպքում։

2․Նկարագրել ժառանգականության և փոփոխականության դերը օրգանիզմների զարգացման պրոցեսում և էվոլյուցիայում։

Ժառանգականություն

Ժառանգականությունը օրգանիզմների հատկությունն է, որի միջոցով նրանք ծնողներից ստանում են գենետիկական տեղեկատվություն և փոխանցում այն իրենց սերունդներին։

Դերը զարգացման մեջ

• Ապահովում է օրգանիզմների նմանությունը իրենց նախնիների հետ։
• Երեխաները ստանում են իրենց ծնողների հատկանիշները (օրինակ՝ մազերի գույն, աչքերի գույն, մկանային կառուցվածք)։
• Պահպանում է տեսակային առանձնահատկությունները, ինչը թույլ է տալիս սերունդներին պահպանել իրենց կենսաբանական գործառույթները։

Դերը էվոլյուցիայի մեջ

• Օգնում է տեսակներին պահպանել և փոխանցել հաջողված գենետիկական հատկանիշները։
• Առանց ժառանգականության չէր լինի բնական ընտրություն, քանի որ բարենպաստ փոփոխությունները չէին կարող փոխանցվել հաջորդ սերունդներին։