Սարդարապատի հուշահամալիրն ուղղակիորեն կապված է Հայաստանի պատմության մեջ կարևորագույն իրադարձություններից մեկի՝ 1918 թվականի Սարդարապատի ճակատամարտի հետ, որը տեղի ունեցավ մայիսին՝ Թուրքիայի և Հայաստանի նորաստեղծ Հանրապետության միջև։ Սա մի բուռ հաղթանակ էր, որը թույլ տվեց պահպանել Հայաստանի անկախությունը:

Տարածաշրջանային նշանակություն
Սարդարապատի հուշահամալիրը գտնվում է Արմավիրի մարզի Սարդարապատ գյուղում, Եռաբլուրի հատվածում։ Այն կառուցվել է 1968 թվականին՝ հայ ժողովրդի պատմության կարևոր այդ հաղթանակը հավերժացնելու նպատակով։ Հուշահամալիրն իր մեջ ներառում է մի քանի բաղադրիչներ՝ հուշարձաններ, այգիներ, հավաքատեղիներ, որոնք պատմական հիշողությունները կենդանի պահելու միջոց են հանդիսանում։

Հուշարձանները
Սարդարապատի հուշահամալիրը հիմնականում հայտնի է իր մի քանի կարևոր բաղադրիչներով՝

Հիշատակի հուշարձան՝ որը պատկերացնում է Սարդարապատի ճակատամարտում հայոց բանակի հաղթանակը։
Արվեստի տեղաբաշխված տառեր՝ հիշատակելով այն իրադարձությունը, որը վերականգնեց Հայաստանի անկախությունը։
Մեմորիաներ և ցուցադրություններ՝ որոնք պատմում են ճակատամարտի կարևորության մասին։
Սարդարապատի ճակատամարտ
Սարդարապատի ճակատամարտը, որը տեղի ունեցավ մայիսի 21-26-ին, հայոց բանակի մեծ հաղթանակն էր Օսմանյան բանակի դեմ, որն ուներ շատ ավելի մեծ թվով զորքեր։ Ամբողջ հայ ժողովուրդը համախմբվեց ու պայքարեց՝ կանխելու թուրքերի առաջխաղացումը։ Սարդարապատում տեղի ունեցած այս բախտորոշ ճակատամարտը նաև կանխեց Հայոց ցեղասպանությունից հետո Թուրքիայի կողմից Հայաստանի նկատմամբ նոր հարձակումները։

Սարդարապատի ճակատամարտը և այդ հաղթանակը դարձան կարևոր խորհրդանիշ՝ ի նշան անկախության, ազգային միասնության և պատմական հիշողության:

Հուշահամալիրի համալիրված արժեքը
Սարդարապատի հուշահամալիրը ծառայում է որպես հուշահամալիր միայն բուն պատմական իրադարձության հիշատակման համար, այլև այն խորհրդանշում է հայ ժողովրդի ուժը և համախմբումը։ Այն հաճախ օգտագործվում է որպես տոնակատարությունների ու հիշատակի միջոցառումների վայր՝ հատկապես մայիսի վերջին շաբաթ օրը, երբ տեղի է ունենում Սարդարապատի հերոսների հիշատակման միջոցառումը։