Կենսաբանություն 9

Բջջի բաժանումը՝ միթոզ, մի գործընթաց է, որի ընթացքում բջիջը բաժանվում է երկու նույնական դուստր բջիջների՝ պահպանելով նույն քանակությամբ քրոմոսոմներ, ինչպիսին եղել է նախնական բջջում:

Միթոզի գործընթացը բաղկացած է մի քանի փուլերից.

1. Պրոֆազա՝ քրոմոսոմները կարճանում են և խտանում, տեսանելի դառնում են միկրոսկոպով, և բջջի միջուկը սկսում է քայքայվել:


2. Մետաֆազա՝ քրոմոսոմները դառնում են բջջի կենտրոնում՝ ձևավորելով մետաֆազային թափը:


3. Անաֆազա՝ քրոմատիդները (բաժանվող քրոմոսոմների մասերը) շարժվում են դեպի հակառակ բևեռներ:


4. Տելոֆազա՝ նոր միջուկները ձևավորվում են, քրոմոսոմները դարձյալ երկարում են և աղքատանում, իսկ բջջի նյութը սկսում է բաժանվել:


5. Ցիտոկինեզ՝ բջիջը վերջնականապես բաժանվում է երկու հավասար մասերի:



Քրոմոսոմի կառուցվածքը

Քրոմոսոմները բջիջներում երկգույնային կառուցվածքներ են, որոնք պարունակում են գենետիկական տեղեկատվություն՝ ԴՆԹ (դեօքսիռիբոնուկլեինաթթու) տեսքով:
Քրոմոսոմի կառուցվածքը ներառում է՝

Ցենտրոնոմերա՝ բևեռական մասում գտնվող հատվածը, որը օգնում է քրոմոսոմին բաժանվել միթոզի ընթացքում:

Խիստ ամուր հյուսվածքներ՝ համակցված ԴՆԹ և սպիտակուցներ, որոնք պահպանում են քրոմոսոմի կառուցվածքը:

Քրոմատիդներ՝ քրոմոսոմի երկու նույնական մասերը, որոնք կապված են կենտրոնոմերայով:

Քնի կաթվածը

Քնի կաթվածը (կամ՝ քնի կաթվածահարություն) մի երևույթ է, որը տեղի է ունենում քնի ժամանակ՝ հիմնականում արթնանալիս կամ քնելիս: Այս վիճակում մարդը լիովին գիտակից է, բայց չի կարող շարժվել կամ խոսել։ Քնի կաթվածը հաճախ ուղեկցվում է վախի, խեղդվելու զգացումով և երբեմն նաև տեսողական կամ լսողական հալյուցինացիաներով, որոնք կարող են շատ իրական թվալ։

Քնի կաթվածը կապված է REM (արագ աչքերի շարժման) քնի փուլի հետ, որի ընթացքում մեր մկանները լինում են պարալիզացված վիճակում, որպեսզի երազներ տեսնելիս չշարժվենք։ Երբեմն պատահում է, որ մեր գիտակցությունը արթնանում է, բայց մարմինը դեռ մնում է կաթվածահար վիճակում։ Սա կարող է տևել մի քանի վայրկյանից մինչև մի քանի րոպե, ինչը հաճախ շատ սարսափելի է լինում։

Քնի կաթվածի առաջացման հնարավոր պատճառներից են քնի ռեժիմի խանգարումները, սթրեսը, քնի պակասը և անբավարար հանգիստը։ Այդ երևույթը վտանգավոր չէ առողջության համար, սակայն եթե հաճախ է կրկնվում, խորհուրդ է տրվում կարգավորել քնի ռեժիմը, նվազեցնել սթրեսը և անհրաժեշտության դեպքում դիմել մասնագետի։