Դասարանում

235)<1+<2=240

ԳտնԵլ<3 <4

<1=<2==240÷2=120

180-120=60

<3,<4=60

236)<1=42,<2=140

<2=138

<1+<2=42+140=182

<1+<2=42+138=180

237)<2=150

<1=<4=<5=<8=150

180-150=30

<2=30

<2=<3=<6=<7=30

Աշնանամուտի ջրերը բարակ
Նորից մասուր են բերում սարերից,
Սպիտակ ու պաղ փրփուրների մեջ
Ալ-կարմիր հուր են բերում սարերից:

Առաջին սերս քրքրվեց, մնաց
Մասրենիների փշերի վրա…

Եվ մասուրի հետ ջրերն` առաջին
Սիրո սարսուռ են բերում սարերից

1.ՆԵրկայացնԵլ պտնԵրնԵրի տարածվածուն բնության մԵջ:

2.պտԵրնԵրի կարուցվածք:

3.ինչպԵս Են բազմանում պտԵր նԵր:

4.նԵրկայացնԵլ մԵրկասԵր բույսԵրի կարուցվացք:

5.ինչպԵս Են բազմանու մԵրկասԵրմ բույսԵր:

6.մԵրկասԵրմ բույսԵրի դԵրը մարդու կայանքում Եվ բնության մԵջ:

7.Ներկայացնել ծաղկավոր բույսերի ընդհանուր բնութագիրը և կառուցվածքը:

8.Ծաղկավոր բույսերի բազմացում։

9.ծաղկավոր բույսԵրի ծաղիկի կարուցվացքը կյանքում,և բնության մեջ։

․Ի՞նչ եք հասկանում ասելով ՝ ինքնիշխան պետություն։ՁԵրքԵ բԵրԵլ  անկխություն

2․ Նկարագրե՛լ տարածքային կառուցվածքի ձևերից մեկը։ՀանրապԵտությու ու միապԵտություն Եֆոր ոնիտար Եվ  դաշնային դաշնայինի դԵպքու  ասԵնք  հայաստան ունի  դաս մարզ

3․Ի՞նչ  են  բնակչությունը    և  բնակչության բնական շարժը։Նշե՛ք բնակչության վերարտադրության տիպերը։բնակչուչան բնական  տիվ  փոփոխվում  այն  պաճառով որ պատԵրազմԵ  լինու մարդիկ  ծխումԵ կամ Երկրից  գնուԵն  ուրիշ  Երկիր

4․Ի՞նչ է ցույց տալիս բնակչության խտության ցուցանիշը։որ  տվայլ  բնաքչության  տարացքում շատԵ  մարդ  լինում

5․Ի՞նչ է բնակչության միգրացիան և որո՞նք են դրա տեսակները ՝ըստ տարածքի ընդգրկման։միգրացիան  ցույցԵ  տալիս  պատԵրազմԵրի  պաճառով  սովի  պաճարով

6․Թվարկե՜ք միգրացիայի տեսակները,ըստ դրդապատճառների։ Բերե՜լ օրինակներ։

7․ Թվարկե՛ք․

• Երեք խառնածին ռասաները ՝———միծիսնԵր——սամբոնԵր  մանագասինԵր———
• Երեք  ազգային  կրոններ՝—քրԵտոնԵությում  բուդայական մահԵմահմԵդական————————
• Չորս լեզվաընտանիք ՝—ալթայնական հնդԵվրոպկան հունական չնդ Եվրոպական—————————

8․Որո՞նք են քաղաքների բնակչության աճի երեք հիմնական ուղղությունները։

9․ Ո՞ր պետությունում է ուրբանիզացման մակարդակը կազմում 100%. (0.5 միավոր)
ա. Սինգապուր                գ. Ռուսաստան
բ. ԱՄՆ                               դ. Հայաստան

10․ Ընդգծել միապետությունները. (1 միավոր)
Սաուդյան Արաբիա, Օման, Հայաստան, Ֆրանսիա, Իսպանիա, ԱՄՆ, Ճապոնիա,
Թուրքիա, Վրաստան, Մեծ Բրիտանիա

11․ Բացատրե՛ք ՝ ի՞նչ է բնական պայմանը,ի՞նչ է բնական ռեսուրսը։

12․ Որո՞նք են ռեկրեացիոն ռեսուրսները։

13․Պետության տարածքը  50000 կմ2  է,  բնակչության թիվը ՝ 4մլն մարդ։Որքան է բնակչության միջին խտությունը։

14․ Թվարկե՜լ և դասակարգե՜լ բնական ռեսուրսները։

15․ Ներկայացնե՜լ հողային ռեսուրսների տեղաբաշխման առանձնահատկությունները։

1. Լրացնել բաց թողնված բառերը:
   Ավատատիրության հաստատումը Հայաստանում, հասարակական գործընթացՄեծ Հայքի թագավորությունում/4-5-րդ դարեր/:Հայաստանում հին դարերից միջնադար անցումը տեղի էր ունենում ավատատիրական (ֆեոդալական) ուղիով։ Ավատ բառի հիմքում «իհավատ», «հավատ.. (ծառայել)» իմաստն է։
2. Վաղ միջնադարի Հայաստանում հաստատվում են ավատատիրական հարաբերություններ։ Ավատատիրական հարաբերություններին բնորոշ էր./առնվազն 3 բնորոշում/
3. Լրացնել բաց թողնված բառերը:
   Ավատատիրական հասարակությունը բաղկացած էր Երկու  մասից և …անազատ.։
   Ազատ էին  թաքավորնԵր,
   Ժողովրդի մյուս հատվածը անազատներն էին, որոնք կազմում էին բնակչության մեծ մասը։
   Ազատները և անազատները միմյանցից տարբերվում էին իրենց …իրավունքնԵրով   և   պարտականունթյամբ      :
4. Առավել հզոր իշխանական տոհմերը, բացի իրենց կալվածքից, ունեին նաև համապետական կարևոր պաշտոններ, որոնք կոչվում էին գործակալություններ։ Գործակալությունները պատկանում էին իշխանական տոհմերին՝ ժառանգական իրավունքով։
   Նշել գործակալությունները, իրենց գործառույթները:
5. Ավատատիրության շրջանում հողը սեփականության և ժառանգականության հիմունքներով պատկանում էր միայն ազատներին։ Հողատեր լինելը իրավունքների հետ նաև մի շարք պարտականություններ էր ենթադրում հողատիրոջ համար։ Վաղ միջնադարում գոյություն ունեին հողատիրության տարբեր ձևեր, որոնք էին:
6. Արշակունյաց արքայատոհմի գահակալության օրոք հայկական բանակի թիվը հասել է 100-120 հազարի։ Այն կազմված էր …………. և ……………..։ Ազատներից բաղկացած հեծելազորը կոչվում է նաև ……….:
7. Հայատառ ծածկագրերը
   Մեզ են հասել հայատառ ծածկագրեր և հայերեն այբուբենի հիման վրա արված ծածկագրեր։ Այդ ծածկագրերն արվել են տարբեր նպատակներով, օրինակ, որպեսզի խարդախ մարդիկ չկարողանան հայտնաբերել և փոխել որևէ ստեղծագործության հեղինակի անունը, կամ որևէ արհեստի ներկայացուցիչ վարպետ, ցանկանալով իր լավագույն գիտելիքները փոխանցել բարի նպատակներ ունեցող մարդկանց, դրանք գրի է առել ծածկագրված։ Նրանք, հավանաբար, մտածել են, որ խարդախ մարդիկ այնքան հետևողական չեն լինի, որպեսզի փորձեն հասկանալ ծածկագիրը։ Առկա են նաև քաղաքական բնույթի ծածկագրեր։ Նկ. 2-ում ներկայացված է հայոց այբուբենի ծածկագրային համակարգերից մեկը, փորձի՛ր հասկանալ այն և վերծանել ստորև այդ համակարգով ծածկագրված մշակութային գործչի անունը՝ ՕՕՕ.. Օ::. ՕՕՕՕ.. ՕՕՕՕ::. ՕՕՕ::: ՕՕՕ:::: ՕՕՕ.. Օ. ՕՕՕ::. ՕՕՕՕ:: ՕՕՕ::: ՕՕՕՕ:::
   Օգնություն.
   Օ. Օ.. Օ… Օ:: Օ::. Օ::: Օ:::. Օ:::: Օ::::.
   ՕՕ. ՕՕ.. ՕՕ… ՕՕ:: ՕՕ::. ՕՕ::: ՕՕ:::. ՕՕ:::: ՕՕ::::.
   ՕՕՕ. ՕՕՕ.. ՕՕՕ… ՕՕՕ:: ՕՕՕ::. ՕՕՕ::: ՕՕՕ:::. ՕՕՕ:::: ՕՕՕ::::.
   ՕՕՕՕ. ՕՕՕՕ.. ՕՕՕՕ… ՕՕՕՕ:: ՕՕՕՕ::. ՕՕՕՕ::: ՕՕՕՕ:::. ՕՕՕՕ:::: ՕՕՕՕ::::
   Հայոց այբուբենի հիման վրա ստեղծված ծածկագրային համակարգ
8. IV դարի վերջին քառորդում ծանր ժամանակներ են սկսվում հայոց անկախ թագավորության համար։ …………… և ……………. պայքարը տարածաշրջանում գերիշխանության համար անընդհատ բարդ խնդիրների առջև էր կանգնեցնում Մեծ Հայքի թագավորության արքաներին։ Այս երկու հզոր կայսրությունները մշտապես ձգտում էին Հայաստանը դարձնել իրենց դաշնակիցը, տեղակայել իրենց զորքերը Հայկական լեռնաշխարհի՝ մարտավարական տեսանկյունից բարենպաստ վայրերում։ Այսպիսի իրավիճակում Արշակունյաց արքաների հիմնական խնդիրը պետք է դառնար ……….. ……… ………….. երկրի անկախությունը պահպանելու համար։
9. Համեմատել Արշակ Երկրորդ, Պապ թագավորների ներքին, արտաքին քաղաքականությունները:
10. Արշակունյաց արքայատոհմի անկման պատճառները:

1Եթե հարթության վրա գտնվող երկու ուղիղներ ուղղահայաց են նույն ուղղին, ապա դրանք զուգահեռ են:   

2Եթե երկու ուղիղներ հատվում են երրորդով, և խաչադիր կամ համապատասխան անկյունները հավասար են, կամ միակողմանի անկյունների գումարը հավասար է 180°-ի, ապա ուղիղները զուգահեռ են:

Գործնական քերականություն (նոյեմբերի 21)

Աշուն է, անձրև… Ստվերներն անձև
Դողում են դանդաղ… Պաղ, միապաղաղ
Անձրև՜ ու անձրև …
Սիրտըս տանջում Է ինչ-որ անուրախ
Անհանգստություն…
Սպասիր, լսիր, ես չեմ կամենում
Անցած լույսերից, անցած հույզերից
Տառապել կրկին.
Նայիր, ա՜խ, նայիր, ցավում է նորից
Իմ հիվանդ հոգին…
Անձրև է, աշուն… Ինչո՞ւ ես հիշում,
Հեռացած ընկեր, մոռացած ընկեր,
Ինչո՞ւ ես հիշում.
Դու այնտեղ էիր, այն աղմկահեր
Կյանքի մշուշում…
Տառապել կրկին.
Նայիր, ա՜խ, նայիր, ցավում է նորից
Իմ հիվանդ հոգին… —
Ոսկե տեսիլնե՜ր, անուրջների լո՜ւյս…
Ես ցուրտ մշուշում.
Իմ հոգու համար չկա արշալույս —
Անձրև՜ է, աշո՜ւն…

Առաջադրանքներ

1․ Բանաստեղծությունից առանձնացրո՛ւ․
Ոսկե տեսիլնե՜ր, անուրջների լո՜ւյս…
Ես ցուրտ մշուշում.

բ․ հերոսի տրամադրությունը, զգացողությունըԱնձրև՜ ու անձրև …

2․ Գտի՛ր այն պատկերը, որի մեջ, քո կարծիքով, խտացված է հերոսի հոգեվիճակը։ Սիրտըս տանջում Է ինչ-որ անուրախ
Անհանգստություն…
Տառապել կրկին.
Նայիր, ա՜խ, նայիր, ցավում է նորից
Իմ հիվանդ հոգին…

3 Բնութագրի՛ր քնարական հերոսին (ստեղծագործության հերոսին)։Տառապել կրկին.
Նայիր, ա՜խ, նայիր, ցավում է նորից
Իմ հիվանդ հոգին…

Ես կարդացել եմ տարբեր գրքեր՝ <<Նավակ>>,բիզնեսմեն Իլան Մասկի մասին կենսագրություն,որից ես շատ տպավորվեցի,<<Փոքրիկ իշխան>>, <<Փոքրիկ մանչուկ>>,<<Կարմիր բլուր>>․․․

Ես կարդում եմ երկու ոճի ՝ սարսափ և կոմեդիա ։ Ես շատ եմ սիրում, որ գիրքը հետաքրքիր գրված լինի,որոշ չափով նկարներ լինեն,քանի որ նկարները նկարագրում եմ այն պահերը,որԳոնք ես կարդում եմ։ Գիրքը կարդալուց ես սիրում եմ պատկերացնեմ հետաքրքիր պահեր։

բՆԱկՉՈՒԹՅԱՆ ռԱսԱՅԱկԱՆ, ԱզԳԱՅիՆ եվ կՐՈՆԱկԱՆ կԱզմը
բնակչության ռասայական կազմը։ Մարդիկ իրարից տարբերվում են իրենց արտաքին՝
ռասայական (մարդաբանական) հատկանիշներով, որոնք փոխանցվում են ժառանգաբար։ Այդ
հատկանիշների շարքում գլխավոր են մաշկի գույնը, գանգի կառուցվածքը, մազերի
գանգրությունը, աչքերի բացվածքը, շուրթերի ձեւը եւ այլն։
Ռասաներն ընդհանուր ծագմամբ, ինչպես նաեւ ժառանգաբար փոխանցվող արտաքին
մարդաբանական հատկանիշներով իրար նման մարդկանց պատմականորեն ձեւավորված
խմբերն են:
Տարբեր արտաքին հատկանիշներ ունեցող մարդկանց ընդունված է խմբավորել 4 մեծ
ռասաներում՝ եվրոպեոիդ, մոնղոլոիդ, նեգրոիդ եւ ավստրալոիդ։
եվրոպեոիդ ռասայի ներկայացուցիչներն ունեն սպիտակ կամ թուխ մաշկ, միջին կամ
բարձր հասակ, սեւ կամ խարտյաշ մազեր։ Ինչպես երեւում է քարտեզից, նրանք տարածված են
Եվրոպայում, Հարավարեւմտյան եւ Հարավային Ասիայում, Ամերիկայում եւ Հյուսիսային
Աֆրիկայում։
մոնղոլոիդ ռասային բնորոշ են սեւ, կոշտ եւ ուղիղ մազերը, մաշկի թուխ, հաճախ դեղնավուն
գույնը, տափակ դեմքը, խիստ արտահայտված այտոսկրերը, աչքի նեղ բացվածքը, վերին կոպի
խիստ զարգացած ծալքը։ Տարածման հիմնական շրջաններն են Արեւելյան եւ Հարավարեւելյան
Ասիան եւ Ամերիկան։
Նեգրոիդ ռասային բնորոշ հատկանիշներն են մաշկի մուգ գույնը, գանգուր մազերը, լայն
քիթը, հաստ շուրթերը։ Նեգրոիդները մեծամասնություն են կազմում Կենտրոնական եւ
Հարավային Աֆրիկայում, բնակվում են նաեւ Ամերիկայում։ Դրանք XVII–XVIII դարերում
Աֆրիկայից այստեղ ստրկավաճառության բերված նեգրերի հետնորդներն են։
Ավստրալոիդ ռասայի ներկայացուցիչներն առանձնանում են մուգ գույնի մաշկով, հաստ
շուրթերով, լայնանիստ քթով, զարգացած մազածածկույթով։ Դրանք Ավստրալիայի, Օվկի —
անիայի, ինչպես նաեւ Հնդկաստանի հարավի եւ Ինդոնեզիայի որոշ շրջանների տեղաբնիկներն են։
Քարտեզ. Բնակչության ռասսայական կազմը
Մեծ ռասաների շփման գոտում գոյանում են անցումային եւ խառը ռասաներ։ Այսպես,
հազարավոր տարիներ առաջ եվրոպեոիդ եւ նեգրոիդ ռասաների շփման գոտում ձեւավորվել է
եթովպական անցումային ռասան: Խառը ռասաները ձեւավորվել են (եւ հիմա էլ ձեւավորվում են)
մեծ ռասաների ներկայացուցիչների խառն ամուսնություններից։ Այսպես, եվրոպեոիդ ու
մոնղոլոիդ ռասաների խառնածինները կոչվում են մետիսներ, եվրոպեոիդ եւ նեգրոիդ
ռասաներինը՝ մուլատներ, իսկ նեգրոիդ եւ մոնղոլոիդ ռասաներինը՝ սամբոներ։
Հիմնական ռասաների առաջացման ու ձեւավորման գործընթացում վճռական դեր են
խաղացել բնական պայմանների երկարատեւ ազդեցությունը եւ այդ պայմաններին մարդկանց
օրգանիզմների հարմարվելը։ Օրինակ՝ նեգրոիդների մաշկի սեւ գույնը նրանց մաշկի մեջ արեւի
ճառագայթներից պաշտպանող պիգմենտի (մելանինի) մեծ կուտակման արդյունք է, իսկ
մազերի գանգրությունը՝ ուժեղ արեւից պաշտպանվելու ջերմամեկուսիչ միջոց։
Գաղութատիրության դարաշրջանում ձեւավորվեց հակագիտական մի տեսություն
ռասաների անհավասար լինելու մասին, ըստ որի տարբեր ռասաների ներկայացուցիչների
մտավոր կարողությունները տարբեր են, կան «ստորակարգ» եւ «բարձրակարգ» ռասաներ,
հետեւապես նրանց իրավունքները հավասար լինել չեն կարող։
Իրականում ապացուցված է, որ գիտության, մշակույթի, կրթության եւ մարդկային
գործունեության բոլոր բնագավառներում տարբեր ռասաների ներկայացուցիչներն ունեն
հավասար մտավոր ունակություններ եւ հավասար հաջողություններ։

28
Ազգային կազմը: Դուք արդեն գիտեք, որ աշխարհում հաշվվում է շուրջ 3-4 հազար
ժողովուրդ (էթնոս), որոնք միմյանցից տարբերվում են թվաքանակով, լեզվով, մշակույթով,
սովորույթներով, էթնիկական (ազգային) ինքնագիտակցությամբ։
Յուրաքանչյուր ազգ որոշակի տարածքի վրա պատմականորեն ձեւավորված եւ վերոհիշյալ
հատկանիշներով օժտված մարդկանց կայուն խումբ է։
Ազգերը զարգացման ամենաբարձր աստիճանին գտնվող էթնոսներն են: Իսկ զարգացման
ամենացածր աստիճանին են գտնվում ցեղերը, որոնք ներկայումս եւս ոչ մեծ թվաքանակով
հանդիպում են Աֆրիկայում, Ամազոնիայում, Օվկիանիայում եւ այլ վայրերում: Զարգացման
միջին աստիճանի վրա գտնվող էթնոսները կոչվում են ազգություններ կամ ցեղախմբեր:
Ի տարբերություն ռասայական պատկանելության` ազգային պատկանելությունը շատ
դժվար է որոշել։ Այստեղ վճռորոշը անձի ազգային ինքնագիտակցությունն է` այս կամ այն
էթնիկ համայնքին պատկանելու գիտակցումը:
Ազգերի ձուլումը (ուծացումը) մի ազգի մեջ մյուս ազգերի ներկայացուցիչների ձուլումն է
առաջինի լեզուն, մշակույթը եւ ազգային սովորույթները յուրացնելու միջոցով, կամ որեւէ ազգի
տարրալուծումն է այլ ազգերի մեջ։
Ազգերի ձուլումը կատարվում է բնական` խաղաղ ճանապարհով, աստիճանաբար,
պատմական զարգացման երկարատեւ ժամանակահատվածում։ Կարող է լինել նաեւ բռնի
ձուլում, երբ իշխող ազգը ճնշումների ու հալածանքների միջոցով ստիպում է ազգային
փոքրամասնությանը հրաժարվել իր լեզվից ու մշակույթից եւ ազգափոխվել։
Եթե համեմատեք աշխարհի բնակչության լեզվական կազմի քարտեզը քաղաքական
քարտեզի հետ, ապա ակնհայտորեն կերեւա, որ պետական, ազգային (էթնիկական),
ռասայական եւ լեզվական սահմանները չեն համընկնում եւ, փոխներթափանցելով, ստեղծում են
խճճված գծագրություն։ Ստեղծվել է ազգերի ու ռասաների աշխարհագրական տարածման
չափազանց բարդ խճանկար։ Դրա պատճառը երկրագնդի վրա բնակչության, առանձին
ժողովուրդների անընդհատ տեղաշարժերն են, միգրացիաները։
Այն դեպքում, երբ ազգային (էթնիկական) եւ պետական (քաղաքական) սահմանները
համընկնում են, կազմավորվում են միազգ պետություններ (օրինակ` Ճապոնիան, Հայաս-
տանը)։ Մեծ թիվ են կազմում բազմազգ պետությունները, որոնցից մի քանիսում ապրում են
նույնիսկ տասնյակ ժողովուրդներ (օրինակ` Ռուսաստանը, Հնդկաստանը, Իրանը եւ այլն):
Աշխարհի բնակչության ազգային (էթնիկական) եւ լեզվական կազմերը նույնը չեն։ Կան
ազգեր, որոնք խոսում են մի քանի լեզուներով (օրինակ՝ շվեյցարացիները)։ Ավելի հաճախ նույն
լեզվով խոսում են տարբեր ազգեր (օրինակ՝ անգլերեն, իսպաներեն, պորտուգալերեն)։
Քարտեզ. Աշխարհի բնակչության լեզվական կազմը
Աշց
Երրորդը բուդդայականությունն է (կամ բուդդիզմը), որի հետեւորդների թիվը աշխարհում
հասնում է շուրջ 400 մլն-ի (Հարավարեւելյան եւ Արեւելյան Ասիա, Մոնղոլիա)։
Ի տարբերություն համաշխարհային կրոնների, մյուսները սահմանափակ տարածում ունեն
եւ հայտնի են որպես ազգային կամ տեղական կրոններ։ Դրանցից համեմատաբար մեծաթիվ
հետեւորդներ ունեն հինդուիզմը (Հնդկաստան), կոնֆուցիանությունն ու դաոսիզմը (Չի-
նաստան), սինտոիզմը (Ճապոնիա):
Ամենահին կրոնը հուդայականությունն է, որի դավանորդները հրեաներն են, եւ որը
համարվում է Իսրայելի պետական կրոնը։
Աֆրիկայի եւ Ամերիկայի որոշ տարածքներում դեռեւս պահպանվում են ցեղային
ավանդական պաշտամունքները։
Աշխարհի բնակչության մի մասն աթեիստ է (աստվածամերժ): Աթեիստները հավատացյալ
չեն եւ որեւէ կրոնի չեն հետեւում։
ՀԱՐցեՐ եվ ԱռԱջԱԴՐԱՆքՆեՐ
1. Ի՞նչ է ռասան։ Որո՞նք են ռասայական հատկանիշները։Մարդիկ իրարից տարբերվում են իրենց արտաքինով,տարբեր ռասաներ ունեն իրենց բնորոշ ռասայակաՆ արտաքինը,օրինակ՝ մազերով,գանգի կառուցվածքով,մաշկի գույնով և այլն։
2. Թվարկե՛ք չորս մեծ ռասաները։ Քարտեզի վրա ցո՛ւյց տվեք դրանց տարածման հիմնական
շրջանները։եվրոպեոիդ, մոնղոլոիդ, նեգրոիդ եւ ավստրալոիդ։
3. Ի՞նչ է ազգը։ Ինչպե՞ս է որոշվում անձի ազգային պատկանելությունը։ Ի՞նչ գիտեք ազգերի
ձուլման մասին:աշխարհում հաշվվում է շուրջ 3-4 հազար
ժողովուրդ (էթնոս), որոնք միմյանցից տարբերվում են թվաքանակով, լեզվով, մշակույթով,
սովորույթներով, էթնիկական (ազգային) ինքնագիտակցությամբ։
Յուրաքանչյուր ազգ որոշակի տարածքի վրա պատմականորեն ձեւավորված եւ վերոհիշյալ
հատկանիշներով օժտված մարդկանց կայուն խումբ է։

Ազգերի ձուլումը (ուծացումը) մի ազգի մեջ մյուս ազգերի ներկայացուցիչների ձուլումն է
առաջինի լեզուն, մշակույթը եւ ազգային սովորույթները յուրացնելու միջոցով, կամ որեւէ ազգի
տարրալուծումն է այլ ազգերի մեջ։
4. Նշե՛ք աշխարհի խոշորագույն լեզվաընտանիքները, լեզվախմբերը եւ ժողովուրդները։
Բացատրե՛ք հնդեվրոպական լեզվաընտանիքի լայն տարածման պատճառները։

խարհի լեզուներն ունեն հեռավոր եւ մոտ ընդհանրություններ, որոնք պայմանավորված
են այդ լեզուները կրող ժողովուրդների պատմական ծագմամբ (արյունակցությամբ)։ Այս
հատկանիշի հիման վրա աշխարհի լեզուները միավորվում են 15 խոշոր լեզվաընտանիքների
մեջ։ Ամենատարածվածը հնդեվրոպական լեզվաընտանիքն է, որի կազմի մեջ մտնող
լեզուներով խոսում է աշխարհի բնակչության շուրջ կեսը։ Երկրորդ տեղում է չին-տիբեթական
լեզվաընտանիքը (աշխարհի բնակչության շուրջ մեկ քառորդը)։ Ավելի փոքր, բայց բավական
տարածված են ալթայան, սեմաքամյան, ուրալյան լեզվաընտանիքները։
Մեր մայրենին՝ հայերենը, պատկանում է հնդեվրոպական լեզվաընտանիքի հայկական
լեզվախմբին։
Ամեն լեզվաընտանիք իր հերթին բաժանվում է ավելի փոքր խմբերի` լեզվախմբերի, որոնք
էլ իրենց հերթին բաղկացած են առանձին լեզուներից։ Այսպես, հնդեվրոպական լեզվաընտա-
նիքի կազմում առանձնանում են սլավոնական, ռոմանական, գերմանական խոշոր

5. Նշե՛ք համաշխարհային կրոններն ու դրանց տարածման շրջանները։ Ցո՛ւյց տվեք դրանք

։ Աշխարհի ժողովուրդները դավանում են տարբեր կրոններ։ Սակայն
ամենամեծաքանակ հետեւորդներն ունեն երեքը՝ քրիստոնեությունը, մահմեդականությունը
(իսլամ) եւ բուդդայականությունը (կամ բուդդիզմը)։ Դրանք համարվում են համաշխարհային
կրոններ։
Քարտեզ. Աշխարհի բնակչության կրոնական կազմը
Քրիստոնեություն դավանում է 1,9 մլրդ մարդ։ Նրանք հիմնականում բնակվում են
Եվրոպայում, Ամերիկայում, Ավստրալիայում, Հարավային եւ Կենտրոնական Աֆրիկայում,
Ասիայի մի շարք երկրներում։
Քրիստոնեությունն ունի մի քանի ուղղություն։ Գլխավոր ուղղություններն են կաթոլի —
կությունը, ուղղափառությունը եւ բողոքականությունը։
մահմեդականություն դավանողների թիվը շուրջ 1,2 մլրդ է։ Նրանք բնակվում են Հյուսի —
սային Աֆրիկայում եւ Հարավարեւմտյան ու Կենտրոնական Ասիայում։ Նրա երկու ուղղություն —
ներն են սուննիզմը եւ շիիզմը։ Մահմեդականների թվով առաջին երկիրը Ինդոնեզիան է: